«ایران» در گفتوگو با کارشناسان و فعالان اقتصادی بررسی کرد
چهار اولویت مهم رئیسجمهوری منتخب دوره سیزدهم
گروه اقتصادی|دولت دوازدهم سختترین تحریمها را به خود دید و به اعتقاد کارشناسان همین که اقتصاد ایران سرپا است میتوان گفت که حسن روحانی تمام تلاش خود را کرده است؛ روحانی در شرایطی 4 سال دوم ریاست جمهوری خود را شروع کرد که ترامپ رئیسجمهوری سابق امریکا خصمانهترین رفتارها را با ملت ایران داشت و همین امر سبب شد تا کابینه روحانی نتواند بخشی از قولهای خود را عملیاتی کند. البته به گمان برخی از کارشناسان با وجود تمام مشکلات که بر کسی پوشیده نیست دولت دوازدهم توانست کارنامه بهتری را به جای بگذارد.
حال که به انتخابات رئیس جمهوری نزدیک میشویم؛ فعالان اقتصادی و کارشناسان چند توصیه به رئیسجمهوری سیزدهم دارند و برخی از مسائل را گوشزد کردند تا رئیسجمهوری منتخب در برنامه خود به آنها توجه کند. آنها در گفتوگوهایشان اظهارکردند که در صورتی که دولت روحانی نتواند تحریمها را به طور کامل برطرف کند، رفع تحریمها باید در صدر امور باشد، دوم؛ افزایش تعاملات با کشورهای مختلف، سوم؛ حذف تنشهای داخلی و چهارم؛ همکاری مجلس و دولت
آنها تأکید کردند که اگر دولت سیزدهم به موارد یاد شده توجه نکند و رفتار سیاسی با امور داشته باشد قطعاً شرایطی سختتر از سختترین روزهای دولت روحانی با تحریم خواهد داشت.
اقتصاد یک سیکل زنجیره وار است
سیدحسین سلیمی عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این سؤال که رئیسجمهوری آینده بهتر است چه برنامهای داشته باشد به «ایران» گفت: آنقدر اقتصاد کشور دارای منفذ است که حل و پرکردن تمام منفذهای آن نیاز به تلاش زیادی دارد؛ قبل از هر چیزی باید تأکید کنم که تمام مشکلات اقتصادی با هم مرتبط است یا به بیان دیگر اقتصاد یک سیکل زنجیره وار است. از اینرو اگر میخواهیم به سمت بهبود وضعیت اقتصادی حرکت کنیم بهترین راه حل این است که بدانیم تمام موارد به یکدیگر مرتبط است؛ بدین جهت در اولین گام باید برای رفع تحریمها اقدامات اساسی صورت گیرد.
او افزود: اقتصاد کشور زمانی اصلاح خواهد شد که سیستماتیک مشکلات حل شود، تحریم مسأله جدی است. اگر قویترین برنامه ریزان در کنار هم قرار گیرند مسلماً با وجود تحریمها نمیتوانند یک برنامهای را تدوین کنند که در راستای آن بتوانند اقتصاد کشور را نجات دهند. فعالان اقتصادی هم با اقتصاد تحریمی نمیتوانند برنامهریزی بلندمدت و حتی کوتاه مدت داشته باشند.
رشد 4 درصدی، منفی 3 درصد شد
سلیمی تصریح کرد: حسن روحانی رشد 4 تا 5 درصدی اقتصاد را برای دوره ریاست جمهوری خود پیشبینی کرده بود اما به علت سختترین تحریمها اقتصاد را با رشد منفی تحویل میدهد؛ در این دوره بانک مرکزی و 60 شرکت تحریم شدند؛ لذا موارد عنوان شده گویای آن است که با تحریم نمیتوان از مشکلات عبور کرد، بدین جهت رئیسجمهوری دولت سیزدهم اصلیترین برنامهاش در صورتی که رفع تحریمها در این دولت رخ ندهد باید رفع تحریم باشد.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در ادامه دومین نکته را که رئیسجمهوری آینده باید برای آن برنامهریزی کند، ثبات سیاسی و اقتصادی با کشورهای مختلف و بخصوص کشورهای همسایه دانست و گفت: زمانی میتوان به فکر توسعه و رشد اقتصادی بود که تعامل خوبی با کشورهای همسایه و سایر کشورها داشته باشیم؛ اگر رئیسجمهوری آینده برای این حوزه برنامهریزی نداشته باشد فعالان اقتصادی نمیتوانند برای آینده و صادرات برنامهریزی خوب و منسجمی داشته باشند.
ارزهای ایران در جیب واسطهها
او گفت: سومین نکتهای که توصیه میکنم رئیسجمهوری آینده برای آن برنامهریزی داشته باشد، «اف ای تی اف» است؛ اگر ما به کارگروه ویژه اقدام مالی نپیوندیم نقل و انتقال پول با مشکل جدی تری مواجه خواهد شد و فعالان اقتصادی مجبور خواهند شد برای انجام فعالیتهای واردات هزینههای بیشتری را پرداخت کنند. برای واردات کالاهای مورد نیاز کشور(کالاهای اساسی و مواد اولیه) 40 میلیارد دلار ارز نیاز است حال اگر به اف ای تی اف ملحق نشویم بین 7 الی 8 میلیارد دلار آن باید صرف واسطهها شود.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تأکید کرد: تا زمانی که به «اف ای تی اف» ملحق نشویم، ضمن آنکه نقل و انتقال پول با چالش مواجه میشود هزینههای واسطه گری و ریسک هم افزوده میشود؛ در حال حاضر کشوری مانند چین برای فروش کالا به ایران قیمتهای خود را 10 تا 12 درصد بالا برده است و توجیه آنها این است بهدلیل ریسک بالا نمیتوانند به قیمت واقعی آن کالا را به ما بفروشند.این امر باعث میشود هزینه تولید برای تولیدکنندگان داخلی افزایش قابل توجهی پیدا کند.
تحریم و کرونا بشدت بر اقتصاد ایران اثر گذاشت
علی قنبری کارشناس اقتصادی در مورد اینکه رئیسجمهوری آینده بهتر است چه برنامهای داشته باشد به «ایران» گفت: مهمترین خواسته و توقع ما این است که رئیسجمهوری آینده در صورتی که دولت روحانی نتواند رفع تحریمها را کامل کند دست از مذاکره با کشورهای خارجی بر ندارد؛ همه میدانیم که تحریم باعث شد که اقتصاد کشور با چالشهای مختلف روبهرو شود. بدین جهت اگر میخواهیم ارزش پول ملی تا حدودی احیا و تنگناهای مالی مردم کمتر شود رفع تحریم بهترین راهکار و درمان است.او ادامه داد: تحریم و کرونا بشدت بر اقتصاد ایران اثر گذاشت، اگر دولت آینده بتواند برجامی دوباره رقم بزند و با مذاکره و گفتمان مشکلات را حل کند یقیناً فضای اقتصادی بهبود خواهد یافت و فعالان اقتصادی با قوای بیشتری میتوانند در عرصه بینالملل فعالیت کنند.
این استاد دانشگاه گفت: در حال حاضر فعالان اقتصادی بهصورت روزمره امور خود را دنبال میکنند و این امر آفت بسیار بدی برای اقتصاد است، چرا که اقتصاد با چنین روشی روز به روز ضعیفتر و شکنندهتر میشود؛ نکته دیگری که میتواند در دنبال کردن مذاکره به دست آید «اف ای تی اف» است. این امر اهمیت ویژهای دارد چرا که تجارت باید در فضای سالم باشد نه آنکه بهصورت چمدانی مبادلات مالی صورت گیرد.
هیچ کشوری با بستن کشور خود به موفقیت نرسیده است
محمد امیرزاده فعال بخش خصوصی و عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران هم درباره اینکه رئیسجمهوری آینده بهتر است چه برنامهای داشته باشد تا فضای اقتصادی به سمت و سویی برود که در آن پویایی بیشتری دیده شود، گفت: تا زمانی که در شرایط تحریمی به سر میبریم و امکان همکاری با شرکتهای خارجی و حتی رفت و آمد وجود ندارد نمیتوان برای اقتصاد کاری انجام داد یا انتظار بهبود آن با تغییر رئیس جمهوری داشت. اقتصاد زمانی میتواند به رشد و توسعه یافتگی برسد که تحریم نباشد؛ تولیدکنندگان نشان دادند که در سختترین شرایط تحریمی تولید کردند و فعالان اقتصادی هم صادرات انجام دادند ولی هیچ کدام از بخشها نمیتوانند فشار بیشتری را تحمل کنند لذا ضرورت دارد که رئیسجمهوری جدید برای خروج از تحریم برنامه جدی و عملیاتی داشته باشد.
او افزود: رئیسجمهوری آینده باید بداند که همکاری با کشورهای خارجی میتواند اقتصاد را از انزوا خارج کند لذا برنامه قوی و کاربردی در حوزه دیپلماسی ضرورتی اجتنابناپذیر است. هیچ کشوری با بستن کشور خود به موفقیت نرسیده است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران گفت: در کنار پرداختن به مباحث بینالمللی که رکن اصلی نجات اقتصاد محسوب میشود باید از تنشهای داخلی هم کاست؛ برخی از دستگاهها نباید در امور دولت دخالت کنند. از اینرو توصیه میشود که رئیسجمهوری جدید برنامه جامعی در مورد همکاری با دستگاههای مختلف و بخصوص مجلس داشته باشد چرا که اقتصاد دیگر تابآوری چالشهای داخلی را ندارد.
در مراسمی با حضور رئیس ستاد اجرایی فرمان امام و مدیران عامل 10 بانک اعلام شد؛
آغاز دو پویش «به روستا برمیگردیم» و «برکت همدلی»
بههمت بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام، 5 رویداد بزرگ و ملی رونمایی و افتتاح شد. صبح دیروز در مراسمی با حضور رئیس ستاد اجرایی فرمان امام، مدیران عامل و معاونان 10 بانک و نهاد مالی کشور، مدیرعامل بنیاد برکت و جمعی دیگر از معاونان و مسئولان ستاد اجرایی، جشنواره «فصل همدلی و برکت» با خبرهایی خوش در حوزه ایجاد اشتغال در مناطق کمبرخوردار کشور برگزار شد.
محمد مخبر دراین مراسم با اشاره به وقوع 5 رویداد در این جشنواره گفت:امروز شکرانه بهرهبرداری از ٨۵ هزار طرح با ٢٢٠ هزار شغل ایجاد شده در سال 99 را برگزار میکنیم که ١٠ هزار میلیارد تومان برای این طرحها در بنیاد برکت سرمایهگذاری شده است.
وی افزود: همچنین عملیات اجرایی ایجاد 270 هزار شغل جدید برکت در مناطق محروم کشور در سال 1400 نیز آغاز میشود که برای این مهم ۱۳هزار و ۲۷۰ میلیارد تومان توسط ستاد اجرایی فرمان امام و امضای تفاهمنامه با ۱۰ بانک و نهاد مالی سرمایهگذاری میشود.
مخبر با اشاره به نوآوریهای جدید بنیاد برکت گفت: راهاندازی پویش «به روستا برمیگردیم» و «برکت همدلی» و همچنین سامانه «حمایت از کسبوکارهای آسیبدیده از کرونا» از دیگر اقدامات بزرگی است که از امروز رسماً آغاز به کار میکند. رئیس ستاد اجرایی فرمان امام در ادامه گفت: ازطریق «اپلیکیشن برکت» امکان بازگشت و ایجاد شغل برای افرادی که از روستاها به شهر مهاجرت کردهاند و همچنین امکان حضور و سرمایهگذاری مستقیم عموم مردم برای ایجاد شغل در مناطق محروم کشور فراهم میشود.
مخبر درخصوص آخرین وضعیت واکسن کووایران برکت نیز گفت: همانطور که وعده داده بودیم تا آخر اردیبهشت یک میلیون دوز واکسن و در خرداد ماه 3.5 میلیون دوز را تحویل وزارت بهداشت خواهیم داد.
رئیس ستاد اجرایی فرمان امام افزود: مشخص کردن زمان آغاز واکسیناسیون عمومی با «واکسن کوو ایران برکت» برعهده وزارت بهداشت است و تمام تولیدات انبوه ستاد در اختیار این وزارتخانه قرار میگیرد.
رونمایی از طرح بزرگ آزادسازی شش هزار محدوده و معدن غیرفعال
وزیر صنعت، معدن و تجارت آزادسازی ۶ هزار محدوده و معدن حبس شده کشور را اقدامی شجاعانه و خردمندانه دانست و گفت: واگذاری این معادن برای فعال سازی، فرصت جدیدی برای سرمایهگذاری و اشتغال در کشور میباشد.علیرضا رزمحسینی در آیین رونمایی از طرح آزادسازی ششهزار محدوده و معدن غیرفعال کشور (آغاز اجرای بزرگترین مزایده ملی کشور)، با بیان این مطلب، افزود: واگذاری معادن حبس شده از طریق مزایده عمومی به افراد دارای اهلیت و صلاحیت، جهش صنعتی و معدنی در کشور به وجود خواهد آورد.
انجام فرایند واگذاری در سامانه ستاد و با نظارت تشکلها و وزارت صمت
وی با بیان اینکه فرایند واگذاری طبق قانون از طریق مزایده برگزار میشود، بیان کرد: فرایندها بهصورت قانونی در سامانه ستاد (مزایدهها و مناقصات دولت) انجام خواهد شد، اعضای تشکلها و نمایندگان وزارت صمت در روز بازگشایی پاکت های مزایده حضور دارند و بههمین خاطر امکان هیچگونه رانت یا تخلف قانونی میسر نیست.
نظارت وزارت صمت بر روند فعالسازی معادن توسط برندگان مزایده
وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه این مزایده برای اولین بار در کشور انجام میشود، ادامه داد: وزارت صنعت، معدن و تجارت نقش نظارتی خود را بیشتر خواهد کرد و متقاضیانی که در این مزایده برنده شوند اما کار اکتشاف، بهرهبرداری و فعالسازی معدن را انجام ندهند، مجدداً معادن از آنها گرفته و باز از طریق مزایده به افراد دارای صلاحیت واگذار میشود.
ارزش معادن کشف شده بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار است
وزیر صمت با بیان اینکه کشوری نفتخیز و همچنین معدن خیز هستیم، گفت: بر اساس کار کارشناسی بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار ارزش معادن کشف شده در کشور است که البته با انجام عملیات اکتشافی حتماً این ذخایر افزایش خواهد یافت. گفتنی است آیین طرح آزادسازی ۶ هزار محدوده و معدن غیر فعال کشور با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت، رؤسای سازمانهای صمت استانی بهصورت ویدئو کنفرانسی و تشکلهای بخش خصوصی برگزار شد. وزیر صنعت، معدن و تجارت در پایان آیین، دستور برگزاری مزایده عمومی واگذاری 6 هزار معدن و محدوده حبس شده را که بزرگترین مزایده کشور میباشد، صادر کرد.
بسته نجات اقتصاد با وفاق ملی
موید حسینی صدر
کارشناس اقتصادی
همانگونه که خوش بینی افراطی آسیب زاست، بدبینی افراطی نیز باعث از بین رفتن امید میشود. برهمین اساس، رئیسجمهوری و دولتی که درآینده نزدیک مسئولیت اداره کشور را برعهده میگیرد باید با نگاهی واقع بینانه به کمبودها و توانمندیهای اقتصاد ایران، اقدام به برنامهریزی کند.
با وجود شدیدترین تحریمها و همچنین شیوع کرونا، اقتصاد ایران توانست به مسیر خود ادامه دهد. هرچند ضعفها و کمبودهای بسیاری درحوزه اقتصاد دیده میشود، اما باوجود تمام ریسکهای بیرونی توانست این دوره را پشت سربگذارد. با این حال اقتصاد ایران دارای مشکلات متعددی است که دولت باید نسبت به این مشکلات زیرساختی اقدام کند. دراین زمینه نقصان مقرراتی و عملیاتی در حوزه تولید و تجارت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. پایین بودن بازدهی دربخشهای تولیدی بهدلیل مشکلات داخلی و تحریمها باعث شده است تا واسطه گری دراقتصاد ایران به تولید ارجحیت یابد. این درحالی است که دربخش تجارت خارجی نیز موانع بسیاری داریم که بخشی از آنها با اصلاح قوانین و بخش دیگر با رفع محدودیتهای تحریم قابل حل است.
اما درمقابل اقتصاد ایران توانمندیهای بسیار زیادی دارد که باید با نگاه منصفانه به آنها نگریست. هم اکنون ایران درتولید بسیاری از کالاهای اساسی مانند فولاد، مس، آلومینیوم، محصولات پتروشیمی و... زیر ظرفیت واقعی خود تولید میکند که با یک برنامهریزی دقیق میتوان ظرفیت این محصولات را دو برابر کرد. با این حال و همانگونه که اشاره شد دربسیاری از این کالاها با وجود ظرفیت بالای تولید و مازاد، سهم اندکی در تجارت جهانی آنها داریم همانگونه که از نظر دارا بودن ذخایر و تولید گاز رتبه قابل توجهی داریم ولی در تجارت جهانی گاز سهمی نداریم.
بهنظر میرسد رئیسجمهوری دولت سیزدهم دربسته نجات خود باید اولویت را به از بین بردن بیثباتیها در حوزه اقتصادی و سیاسی بدهد. هم اکنون مهمترین معضل اقتصاد ایران که روی تمام حوزهها از جمله تولید، اشتغال و تجارت تأثیر دارد، بیثباتی است. بنابراین نخستین گام در دولت آینده باید تلاش برای بازگشت ثبات به کشور باشد که بخش عمده آن در حوزه سیاسی قابل دستیابی است. درواقع ایجاد یک فضای همدلی و وفاق ملی میان تمام جناحها و گروهها و توقف تخریبهای غیرمنصفانه یکدیگر بیشترین کارایی را دراین زمینه خواهد داشت. درشرایط فعلی کشور و اقتصاد آن ضربات شدیدی از عدم وفاق ملی متحمل شده است. هرچند بهطور قطع میان جناحها و جریانهای سیاسی اختلاف دیدگاه وجود دارد، اما این اختلاف دیدگاه نباید به جوی غیراخلاقی منجر شود.
یکی از مسائلی که از اهمیت زیادی برخوردار است، افرادی هستند که کابینه و بدنه اجرایی دولت را تشکیل میدهند. درواقع هم بکارگیری مهرههای قدیمی و هم تغییر بنیادی این بدنه آثار مثبتی درپی نخواهد داشت. برهمین اساس بهترین راهکار تلفیق مدیران باتجربه و تکنوکرات درکنار مدیران جوان و باانگیزه است که بهترین کارایی را به همراه خواهد داشت.نکته دیگری که باید دربسته نجات اقتصاد ایران وزن بالایی به آن داده شود، چگونگی تعامل با سایر کشورهاست. باید بپذیریم که بدون تعامل گسترده و البته براساس اقتدار و عزت نمیتوان به دروازههای شکوفایی اقتصاد رسید؛ ضمن اینکه باید به توانمندیهای داخلی اهمیت داد، ولی این نگاه که تمام کالاها را از نو درکشور تولید کنیم هم کار درستی نیست و باید از تجربه، تکنولوژی و سرمایه سایر کشورها استفاده کرد.درسیاست خارجی باید عملگرا بود و از شعارگرایی پرهیز کرد. تمام جناحهای سیاسی باید به این تفاهم برسند که تنها براساس منافع روابط خارجی خود را تنظیم کنیم. برهمین اساس کشورهایی که درعمل به ایران کمک میکنند در زمره دوستان و کشورهایی که باوجود ظاهر هیچ کمکی به ما نمیکنند در لیست غیردوستان قرارگیرند.دراین زمینه باید به بیانات رهبر معظم انقلاب تمسک جست. براساس فرمایشات ایشان، سیاست خارجی کلان جزو اختیارات نظام است. بنابراین وقتی تیمی برای مذاکره در سطوح بالا درحال انجام مأموریت است، تخریب این تیم تنها باعث میشود تا به منافع ملی و نظام ضربه وارد شود. باید به این نکته توجه کرد که تمام کسانی که برای انتخابات پیش رو کاندیدا شدهاند، جزو مدیران شناخته شده همین کشورهستند و تخریب غیرمنصفانه هریک ازآنها به صلاح نیست؛ در صورتی که فضای کشور به سمت اخلاق حرکت کند به طور قطع آثار مثبت بسیاری به همراه خواهد داشت.